Thee in Europa: de Azoren

De enige plaats in Europa waar thee wordt geteeld in economisch relevante hoeveelheden ligt in het midden van de Atlantische Oceaan en hoort bij Portugal: het eiland São Miguel, een deel van de Azoren.

De Azoren zijn een eilandengroep van 9 bewoonde en acht onbewoonde eilanden. Tot 1427 waren ze onbewoond, toen ze ontdekt werden door de Portugezen. Voor een tijdje stonden ze bekend als de Vlaamse eilanden omdat Portugal in het begin vooral Vlaamse immigranten aantrok. Tot vandaag verwijzen nog heel wat plaats- en familienamen naar deze periode. Op het einde van de 16de eeuw verjoeg Filips II de Vlaamse handelaren en werden de eilanden verder bevolkt door Portugezen.

Black Pekoe van Porto Formoso in het Terra Nostra hotel

Het verbaast dan ook niet de eerste theeplanten al redelijk vroeg op het eiland arriveerden. De Portugezen waren bij de eerste Europeanen die chà dronken in hun kolonie in Macau en het was de Portugese Catharina van Braganza die thee populair maakte in hogere Engelse kringen na haar huwelijk met de Engelse vorst Charles II. In 1820 bracht een Portugese militair, Jacinto Leite, commandant van de wacht van de Braziliaanse vicekoning, zaden mee uit Rio de Janeiro die het opvallend goed deden op enkele plaatsen op het eiland. Toen later die eeuw de sinaasappelproductie in elkaar stortte door een ziekte, keek men uit naar andere culturen, en in Ribeira Grande bleken de omstandigheden perfect voor de teelt van thee. Tegen 1850 stond er al 300ha thee, en wat later haalde men ook twee Chinese theespecialisten naar hier om de productie te verfijnen.

foto in de kleine tentoonstelling bij Gorreana

Thee uit de Azoren bleef nog lang populair, niet in het minst bij de talloze Portugese immigranten die toen naar Amerika vertrokken, maar na de Tweede Wereldoorlog begon de Portugese regering thee uit Mozambique fiscaal te bevooroordelen en in 1966 waren er van de oorspronkelijke 15 theefabriekjes nog maar 5 over. Vandaag zijn dat er nog maar twee, het grotere Gorreana en het minuscule Porto Formoso. Ze liggen beide in Ribeira Grande, waar de omstandigheden ideaal zijn, met een vulkanische bodem (heel goed tegen insecten en schimmels) en een enorme luchtvochtigheid. Het is trouwens alleen de sinensis var sinensis die hiervan houdt, alle pogingen met sinensis var. assamica liepen slecht af. Wanneer wij de theetuinen en omgeving bezochten, eind januari, was de luchtvochtigheid zo hoog dat de muren huilden...de druppels water liepen door condensatie van de binnenmuren. De airco dient in deze streek om de vochtigheid te reguleren, niet voor de warmte die zelfs in de zomer eerder aangenaam is.

Volgende week hebben we het over Gorreana, de enige theetuin in Europa die voldoende thee produceert om een rol te spelen in de nationale en internationale theehandel.